Sức khỏe con người phụ thuộc nhiều vào thói quen và chế độ ăn uống hàng ngày. Để cơ thể hoạt động tốt và nhịp nhàng, chúng ta cần một lượng cân bằng và đầy đủ các vitamin, khoáng chất, nước, và carbohydrate. Tuy nhiên, trong cuộc sống hiện đại bận rộn, chúng ta thường bỏ bữa và gây ra thiếu hụt dinh dưỡng nghiêm trọng. Ngay cả những người có chế độ ăn uống đầy đủ cũng có thể không hấp thụ đủ các vitamin và khoáng chất cần thiết.
Do đó, nhiều thương hiệu thực phẩm bảo vệ sức khoẻ đã xuất hiện trên thị trường để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người tiêu dùng.
Thực phẩm bảo vệ sức khỏe là gì?
Thực phẩm bảo vệ sức khỏe (Health Supplement, Dietary Supplement) là những sản phẩm được dùng để bổ sung thêm vào chế độ ăn uống hàng ngày nhằm duy trì, tăng cường, cải thiện các chức năng của cơ thể con người, giảm nguy cơ mắc bệnh. Thực phẩm bảo vệ sức khỏe chứa một hoặc nhiều chất hoặc hỗn hợp các chất sau:
- Vitamin, khoáng chất, axit amin, axit béo, enzyme, probiotic và chất có hoạt tính sinh học khác;
- Chất có nguồn gốc tự nhiên, bao gồm động vật, khoáng vật và thực vật dưới dạng chiết xuất, phân lập, cô đặc và chuyển hóa;
- Các nguồn tổng hợp của những thành phần đề trên đây.
Thực phẩm bảo vệ sức khỏe được trình bày ở dạng chế biến như viên nang, viên hoàn, viên nén, chế phẩm dạng cốm, bột, lỏng và các dạng bào chế khác và được phân liều (để sử dụng) thành các đơn vị liều nhỏ.
Phân biệt thuốc và thực phẩm bảo vệ sức khoẻ
Thuốc
Định nghĩa: Thuốc là các sản phẩm được bào chế để điều trị, chữa lành hoặc phòng ngừa bệnh tật. Chúng chứa các thành phần hoạt tính có tác dụng dược lý, sinh học hoặc miễn dịch.
Chức năng: Điều trị và chữa bệnh, phòng ngừa và giảm triệu chứng của các bệnh lý cụ thể.
Quản lý: Thuốc được kiểm soát chặt chẽ bởi các cơ quan y tế, yêu cầu các thử nghiệm lâm sàng để đảm bảo an toàn và hiệu quả trước khi được phép lưu hành.
Kê đơn: Việc sử dụng thuốc thường cần có sự chỉ định của bác sĩ.
Thực phẩm bảo vệ sức khoẻ
Định nghĩa: thực phẩm bảo vệ sức khỏe là các sản phẩm bổ sung dinh dưỡng giúp cải thiện và duy trì sức khỏe, nhưng không có tác dụng điều trị bệnh.
Chức năng: Bổ sung dinh dưỡng, tăng cường sức khỏe tổng thể, hỗ trợ các chức năng của cơ thể và giảm nguy cơ mắc một số bệnh nhẹ.
Quản lý: thực phẩm bảo vệ sức khỏe thường không yêu cầu các thử nghiệm lâm sàng nghiêm ngặt như thuốc, nhưng vẫn phải tuân theo các quy định về an toàn thực phẩm.
Kê đơn: Thường không cần đơn thuốc và có thể mua tự do trên thị trường.
Các loại thực phẩm bảo vệ sức khỏe phổ biến
Các loại thực phẩm bảo vệ sức khỏe phổ biến thường gặp như:
Vitamin và khoáng chất
Chức năng: Bổ sung các vitamin và khoáng chất thiết yếu mà cơ thể có thể thiếu hụt do chế độ ăn uống không cân đối.
Ví dụ: Vitamin A, C, D, E, canxi, sắt, kẽm, magie.
Axit béo và omega
Chức năng: Cung cấp các axit béo cần thiết cho cơ thể, giúp tăng cường sức khỏe tim mạch và hệ thần kinh.
Ví dụ: Dầu cá, dầu hạt lanh, omega-3, omega-6, omega-9.
Probiotic và prebiotic
Chức năng: Hỗ trợ hệ tiêu hóa và tăng cường hệ miễn dịch bằng cách cung cấp các vi khuẩn có lợi hoặc chất xơ.
Ví dụ: Probiotic như Lactobacillus, Bifidobacterium; prebiotic như inulin, fructo oligosaccharides.
Thảo dược và chiết xuất từ thực vật
Chức năng: Cung cấp các dưỡng chất và hợp chất có lợi từ thực vật, giúp giảm viêm, tăng cường miễn dịch và cải thiện các chức năng cơ thể.
Ví dụ: Nhân sâm, nghệ, tỏi, gừng.
Protein và các chất dinh dưỡng bổ sung
Chức năng: Bổ sung protein và các dưỡng chất cần thiết cho cơ thể, đặc biệt hữu ích cho người tập thể hình, vận động viên hoặc những người cần bổ sung năng lượng nhanh chóng.
Ví dụ: Bột protein, amino acid, creatine.
Xem thêm: Thực phẩm chức năng gồm những loại nào? Cách phân loại chi tiết
Lợi ích của thực phẩm bảo vệ sức khoẻ
Thực phẩm bảo vệ sức khỏe là nguồn cung cấp dưỡng chất tuyệt vời, giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và giảm nguy cơ mắc một số bệnh lý. Các chuyên gia y tế thường khuyến nghị sử dụng thực phẩm bảo vệ sức khỏe trong nhiều trường hợp khác nhau.
Chẳng hạn, nếu bạn bị thiếu máu do thiếu sắt, bổ sung sắt là điều cần thiết. Hoặc nếu bạn có nguy cơ loãng xương, việc bổ sung canxi sẽ rất hữu ích.
Nhiều thực phẩm bảo vệ sức khỏe đã được chứng minh có tác dụng giảm nguy cơ bệnh lý và cải thiện sức khỏe:
-
Axit folic: Giảm nguy cơ các vấn đề phát triển thai nhi.
-
Axit béo omega-3: Cải thiện sức khỏe tim mạch.
-
Canxi và vitamin D: Làm chậm quá trình mất xương.
-
Vitamin A, C và E: Tốt cho sức khỏe mắt.
-
Probiotic: Hỗ trợ tiêu hóa và hệ miễn dịch.
-
Magie: Thúc đẩy giấc ngủ và tiêu hóa khỏe mạnh.
Có tác dụng phụ khi dùng thực phẩm bảo vệ sức khoẻ không?
Mặc dù thực phẩm bảo vệ sức khỏe thường được coi là an toàn, việc sử dụng không đúng cách hoặc lạm dụng có thể gây ra một số tác dụng phụ:
Phản ứng dị ứng
Một số người có thể bị dị ứng với các thành phần có trong thực phẩm bảo vệ sức khoẻ. Phản ứng dị ứng có thể bao gồm phát ban, ngứa, khó thở, và trong một số trường hợp nghiêm trọng, có thể gây sốc phản vệ.
Quá liều vitamin và khoáng chất
Việc dùng quá liều vitamin và khoáng chất có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như ngộ độc vitamin A, D, hoặc sắt. Triệu chứng của ngộ độc có thể bao gồm buồn nôn, nôn mửa, đau bụng,…
Tương tác với thuốc
Một số thực phẩm bảo vệ sức khoẻ có thể tương tác với thuốc đang sử dụng, làm giảm hiệu quả của thuốc hoặc gây ra tác dụng phụ không mong muốn.
Rối loạn tiêu hóa
Dùng quá nhiều thực phẩm bảo vệ sức khoẻ chứa chất xơ hoặc probiotic có thể gây ra rối loạn tiêu hóa như đầy hơi, tiêu chảy hoặc táo bón.
Xem thêm: Uống thực phẩm chức năng có hại không?
Lưu ý
Thực phẩm bảo vệ sức khỏe mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe nếu được sử dụng đúng cách và hợp lý. Tuy nhiên, việc hiểu rõ về thực phẩm bảo vệ sức khoẻ, phân biệt chúng với thuốc, và nắm rõ các loại, lợi ích cũng như tác dụng phụ là vô cùng quan trọng. Trước khi sử dụng bất kỳ sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe nào, hãy tìm hiểu thật kỹ hoặc tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả tốt nhất cho sức khỏe của bạn.Hãy thường xuyên theo dõi website Denk Nutrition để có thể cập nhật thêm những bài kiến thức sức khỏe hữu ích bạn nhé.
Nguồn:
-
Định nghĩa Thực phẩm bảo vệ sức khỏe theo khoản 1 Điều 3 Nghị định 15/2018/NĐ-CP.
-
Healthline: Dietary Supplements: Benefits, Side Effects, Risks, and Outlook
