Thị trường thực phẩm chức năng hiện nay ngày càng trở nên đa dạng và phong phú về loại và chất, nhằm đáp ứng mục đích cải thiện sức khoẻ con người cũng như để cơ thể hoạt động tốt và nhịp nhàng. Tuy nhiên, trước khi sử dụng thực phẩm chức năng, người tiêu dùng nên dành thời gian để tìm hiểu và xác định loại thực phẩm chức năng phù hợp cho cơ thể. Bài viết này sẽ cung cấp những thông tin hữu ích để hiểu rõ về cách chọn, cách dùng và lưu ý khi sử dụng thực phẩm chức năng. Điều này giúp chúng ta tránh được nguy cơ chọn bừa bãi thực phẩm chức năng dẫn đến hậu quả thiếu hụt dinh dưỡng nghiêm trọng.
Các dạng bào chế của thực phẩm chức năng?
Công thức dược phẩm được tạo ra bởi một quá trình gồm nhiều bước trong đó hoạt chất thuốc được trộn với tất cả các thành phần khác và xem xét các yếu tố kích thước hạt, tính đa hình, độ pH và độ hòa tan và trở thành sản phẩm thuốc cuối cùng, công thức thường được thể hiện bằng các dạng bào chế khác nhau. Dạng bào chế là sản phẩm dược phẩm được bán trên thị trường để sử dụng với hỗn hợp cụ thể gồm các thành phần hoạt chất và các thành phần không có hoạt tính. Nó phải có một cấu hình cụ thể (ví dụ như vỏ viên nang) và được phân liều (để sử dụng) thành các đơn vị liều nhỏ. Một số nhóm thực phẩm chức năng cùng với dạng bào chế phổ biến:
Nhóm | Chức năng | Dạng bào chế |
Vitamin và khoáng chất | Bổ sung các vitamin và khoáng chất thiết yếu mà cơ thể có thể thiếu hụt do chế độ ăn uống không cân đối. | Viên nang, viên nang mềm, syrup, viên sủi. |
Axit béo và omega | Cung cấp các axit béo cần thiết cho cơ thể, giúp tăng cường sức khỏe tim mạch và hệ thần kinh. | Viên nang mềm. |
Probiotic và prebiotic | Hỗ trợ hệ tiêu hóa và tăng cường hệ miễn dịch bằng cách cung cấp các vi khuẩn có lợi hoặc chất xơ. | Gói bột, viên nén, dung dịch, nhũ tương, ống, cốm. |
Thảo dược và chiết xuất từ thực vật | Cung cấp các dưỡng chất và hợp chất có lợi từ thực vật, giúp giảm viêm, tăng cường miễn dịch và cải thiện các chức năng cơ thể. | Viên nang, viên nén, viên bao phim, cao, viên hoàn. |
Protein và các chất dinh dưỡng bổ sung | Bổ sung protein và các dưỡng chất cần thiết cho cơ thể, đặc biệt hữu ích cho người tập thể hình, vận động viên hoặc những người cần bổ sung năng lượng nhanh chóng. | Bột, viên nén, viên nang. |
Cách dùng thực phẩm chức năng như thế nào cho hiệu quả?
Trước khi sử dụng thực phẩm chức năng
Trước khi quyết định sử dụng loại thực phẩm chức năng bất kỳ, người dùng nên xác định rõ tình trạng sức khoẻ của bản thân bằng cách đến cơ sở y tế thăm khám hoặc nhờ sự tư vấn của bác sĩ. Xác định loại thực phẩm chức năng phù hợp và dạng bào chế thuận tiện cho bản thân sẽ giúp cho người dùng có thể đạt được hiệu quả về sức khoẻ cũng như tính tuân thủ khi sử dụng thực phẩm chức năng.
Nếu bạn có một cơ thể hoàn toàn khoẻ mạnh, các xét nghiệm cận lâm sàng cho thấy bạn khoẻ mạnh, không thiếu hụt chất và bạn đã có một chế độ ăn cân bằng thì bạn không cần thiết phải sử dụng thực phẩm chức năng.
Cân nhắc thật kỹ giữa lợi ích và nguy cơ nếu cơ thể bạn đang dùng một số loại thuốc để điều trị đái tháo đường, tim mạch, mỡ máu, tâm thần kinh, nội tiết thì bạn cần có sự cho phép của bác sĩ khi muốn sử dụng thực phẩm chức năng với mục đích giảm nguy cơ tương tác với thuốc và làm mất hiệu quả điều trị.
Cách dùng thực phẩm chức năng
Tuỳ vào thành phần và dạng bào chế sẽ có các cách dùng khác nhau. Thời điểm thích hợp để uống thực phẩm chức năng là sau bữa ăn hoặc trước khi đi ngủ. Liều lượng dùng thực phẩm chức năng sẽ được tìm thấy trong tờ hướng dẫn sử dụng hoặc tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ, có loại thực phảm chức năng chỉ dùng một lần mỗi ngày là đáp ứng đủ liều lượng cơ thể cần, có loại dùng nhiều lần trong ngày để đáp ứng đủ nhu cầu của người dùng. Bạn cũng nên chú ý sử dụng liều lượng thấp khi mới bắt đầu và tăng dần đến liều lượng khuyến cáo, giúp giảm nguy cơ mắc phải hội chứng ruột kích thích.
Một số loại thực phẩm chức năng bạn không nên dùng chung với sữa vì sữa có thể ngăn cản sự hấp thu, làm giảm hiệu quả sản phẩm như: các nguyên tố sắt, kẽm, magie. Một điều tất yếu rằng bất cứ loại thực phẩm chức năng nào cũng có thể gây dị ứng và nguy cơ tiềm tàng gây bất lợi cho cơ thể.
Ngoài ra, người dùng cần nhận thức rằng không nên quá lạm dụng thực phẩm chức năng, xem nó như một thực phẩm hàng ngày. Thay vào đó, cách hiệu quả để sửu dụng thực phẩm chức năng là kết hợp bổ sung và chế độ dinh dưỡng từ những nguồn thức ăn tự nhiên, đảm bảo đủ dinh dưỡng hợp lý cho cơ thể mình, như vậy vừa có được thân thể khỏa mạnh, nhiều năng lượng, vừa tránh được những nguy cơ không đáng có.
Khi đang dùng bất cứ thực phẩm chức năng nào nếu xảy ra các phản ứng bất thường như: ngứa, nổi mề đay, khó thở, hoặc cảm thấy rất khó chịu thì ngưng ngay thuốc đó, đến tái khám ở bác sĩ đã chỉ định thuốc để bác sĩ cho hướng xử trí thích hợp.
Những lưu ý khi sử dụng thực phẩm chức năng
Không tự ý sử dụng TPCN
Không phải ai trong chúng ta cũng có thể sử dụng được thực phẩm chức năng. Nếu tự ý sử dụng sẽ gây ra hậu quả khó lường, đặc biệt đối với những người có bệnh lý nền như tim mạch, béo phì hay đái tháo đường thì cần hết sức thận trọng vì có thể tác động đến tình trạng hiện tại của họ. Thực tế đã ghi nhận rất nhiều trường hợp ngộ độc thực phẩm chức năng, từ nhẹ như mẩn ngứa, nổi mể đay đến sốc phản vệ, tử vong. Do đó, người dùng nên tham khảo ý kiến cua bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thực phẩm chức năng nào để bác sĩ thăm khám và đưa ra những xét nghiệm cần thiết để đánh giá tình trạng cơ thể.
Kiểm tra nguồn gốc xuất xứ
Khi mua bất kì sản phẩm nào, bạn cũng nên quan tâm đến nguồn gốc, xuất xứ, kiểm tra xem sản phẩm là nhập khẩu hay có nhà sản xuất trong nước. Đặc biệt là trong thị trường thực phẩm chức năng hiện nay, việc đạo nhái từ sản phẩm thật để tạo ra một sản phẩm kém chất lượng được bày bán tràn lan. Bạn cần cẩn trọng khi mua các loại thực phẩm chức năng có nguồn gốc dược liệu, nơi cung cấp nguyên liệu phải rõ ràng, cần phải có giấy chứng nhận được phép lưu hành trên thị trường. Khi mua phải hàng kém chất lượng, bạn không chỉ phải chịu tổn thất về tài chính, nhu cầu chăm sóc bản thân không được đáp ứng mà còn phải gánh chịu nhiều hệ lụy nghiêm trọng, đe dọa đến sức khỏe.
Kiểm tra thành phần
Bạn cần đọc kỹ thông số và thành phần của thực phẩm chức năng, nếu bạn dị ứng bất cứ thành phần nào trong sản phẩm bạn tuyệt đối không được sử dụng. Một số thành phần có thể cơ thể ban đang bị dư thừa, bổ sung nhiều quá sẽ dẫn đến quá liều gây ra hậu quả nghiêm trọng như:
- Quá liều vitamin A dẫn đến nhiễm độc gan;
- Quá liều canxi, vitamin C, vitamin D gây sỏi thận;
- Quá liều 5-HTP hoặc St John wort gây ra buồn nôn;
- Quá liều vitamin B6 gây ra bệnh thần kinh ngoại biên;
- Quá liều dầu cá, omega-3 gây khó chịu đường tiêu hóa và tăng cholesterol xấu (LDL);
- Quá liều kẽm gây mất hương vị và mùi;
- Quá liều sắt gây táo bón;
- Quá liều magie gây tiêu chảy;
- Quá liều iốt gây các vấn đề tuyến giáp.
Kiểm tra hàng giả, hàng kém chất lượng
Phân biệt qua mã vạch: Bạn có thể dùng phần mềm để kiểm tra mã vạch, chỉ cần quét mã UPC của thực phẩm chức năng các thông tin của sản phẩm sẽ hiện ra rõ ràng;
Màu sắc hình ảnh trên bao bì: Các sản phẩm giả thường làm khá sơ sài, hình ảnh bị nhòa không rõ nét, màu sắc nhạt nhòa, các thông tin in trên bao bì bị mờ hoặc lỗi chính tả;
Có tem chống hàng giả: Các loại sản phẩm chính hãng sẽ có tem phụ ghi rõ đơn vị nhập khẩu và tem chống hàng giả do Bộ Công An cấp.
Uy tín của cơ sở bán thực phẩm chức năng
Khi mua thực phẩm chức năng bạn cần lựa chọn những cơ sở y tế, đơn vị phân phối được cấp giấy phép hoạt động, hạn chế mua hàng xách tay vì không thể xác định được tính chính danh của sản phẩm. Một điều bạn cũng cần lưu ý là giá thành sản phẩm, vì cùng một thành phần, chức năng mà mỗi nơi giá lại khác nhau, giá bán thực phẩm chức năng phải tương đương với giá trị mà nó mang lại, đặc biệt phải an toàn cho sức khỏe của bạn.
Chú ý chế độ ăn uống và sinh hoạt, không nên sử dụng trong thời gian dài
Những thành phần dinh dưỡng có trong thực phẩm chức năng thực chất nó đã có mặt trong đại đa số những loại thực phẩm tự nhiên hàng ngày. Theo Hiệp Hội Dinh Dưỡng Hoa Kỳ, một chế độ ăn dinh dưỡng đầy đủ và đa dạng sẽ khiến cơ thể có được những nhu cầu cần thiết. Nếu như quá bận rộn không thể bổ sung các chất dinh dưỡng từ thực phẩm tự nhiên, việc dùng các sản phẩm chức năng sẽ giúp cơ thể tăng cường hệ miễn dịch, trao đổi chất, hỗ trợ phòng ngừa hoặc điều trị một số bệnh tốt hơn. Các chuyên gia y tế cũng khuyến cáo không nên sử dụng thực phầm chức năng trong thời gian dài để đảm bảo người dùng không bị phụ thuộc quá nhiều vào thuốc hoặc trở nên nghiện các loại thuốc bổ.
Lưu ý:
Thực phẩm chức năng rất đa dạng về thành phần và dạng bào chế, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe nếu được sử dụng đúng cách và hợp lý. Tuy nhiên, bạn cần xác định rõ tình trạng sức khoẻ có thật sự cần thiết phải sử dụng hay không? Trước khi sử dụng bất kỳ sản phẩm nào, hãy tìm hiểu thật kỹ hoặc tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả tốt nhất cho sức khỏe của bạn. Đồng thời, bạn nên dành thời gian cho một chế độ ăn uống hợp lý sẽ giúp cơ thể tăng cường hệ miễn dịch, trao đổi chất, hỗ trợ phòng ngừa bệnh tật.Hãy thường xuyên theo dõi website Denk Nutrition để có thể cập nhật thêm những bài kiến thức sức khỏe hữu ích bạn nhé.
Nguồn:
- National Library of Medicine: Pharmaceutical Formulation.
- Healthline: Dietary Supplements: Benefits, Side Effects, Risks, and Outlook.
- National Institues of Health: Dietary Supplements: What You Need to Know.
- Leaflet: How to use oral nutritional supplements was developed by a multi-disciplinary working group from the HSE.
Xem thêm:
