Từ khi xuất hiện trên thị trường cho đến nay, metformin vẫn là thuốc hạ đường huyết hàng đầu được sử dụng để điều trị bệnh tiểu đường tuýp 2 nhờ tính an toàn và hiệu quả lâu dài đã được chứng minh rõ ràng. Tuy nhiên, trong những thập kỷ qua, một số nghiên cứu quan sát và phân tích tổng hợp đã cho thấy mối liên quan đáng kể giữa điều trị metformin dài hạn và tỷ lệ thiếu hụt vitamin B12 ngày càng tăng. Bài viết này sẽ làm rõ nguy cơ thiếu vitamin B12 do sử dụng Metformin dài ngày và khuyến cáo xử lý cho chuyên gia y tế và bệnh nhân.
Nguy cơ thiếu vitamin B12 do sử dụng Metformin
Metformin là gì?
Thuốc metformin là thuốc được sử dụng để điều trị bệnh tiểu đường type 2 hoặc ngăn ngừa sự tiến triển thành bệnh tiểu đường type 2 cho những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao (tiền đái tháo đường). Ngoài ra, metformin còn được sử dụng để điều trị hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS).
Metformin là thuốc sử dụng theo đơn của bác sĩ, được bào chế dưới dạng viên nén hoặc dưới dạng chất lỏng uống với các hàm lượng khác nhau: 500mg, 850mg, 1000mg.
Vitamin B12 là gì?
Vitamin B12 là một loại vitamin tan trong nước có trong tự nhiên trong một số loại thực phẩm, hoặc có sẵn dưới dạng thực phẩm chức năng và thuốc theo toa. Vì vitamin B12 có chứa khoáng chất coban nên các hợp chất có hoạt tính vitamin B12 được gọi chung là cobalamin. Vitamin B12 cần thiết cho sự phát triển, quá trình myel hóa và chức năng của hệ thần kinh trung ương; hình thành tế bào hồng cầu khỏe mạnh và tổng hợp DNA.
Nguy cơ thiếu hụt vitamin B12 khi dùng Metformin
Thiếu hụt vitamin B12 được xem là một tác dụng phụ đã được ghi nhận khi dùng metformin dài ngày. Tỷ lệ thiếu vitamin B12 được báo cáo ở bệnh nhân tiểu đường được điều trị bằng metformin dao động từ khoảng 6% đến 50%. Các báo cáo đầu tiên ghi nhận mối liên quan này đã được công bố vào cuối những năm 1960, khi xét nghiệm vitamin B12 trong huyết thanh hàng năm đã được đề xuất như một biện pháp sàng lọc hợp lệ để phát hiện sớm tình trạng thiếu vitamin B12 ở bệnh nhân điều trị lâu dài bằng metformin.
Lời giải thích cho sự xuất hiện chậm của tình trạng thiếu vitamin B12 ở bệnh nhân điều trị bằng metformin dài ngày là do nhu cầu vitamin B12 hàng ngày thấp (khoảng 2,4 μg/ngày) và lượng dự trữ đáng kể ở gan khoảng 2500 μg. Nếu sự thiếu hụt vitamin B12 ở mức độ nhẹ thì bệnh nhân thường không có triệu chứng gì, nếu không điều trị, thì sự thiếu hụt tăng lên với các biểu hiện lâm sàng của tình trạng thiếu vitamin B12 có thể trở nên rõ ràng khi lượng dự trữ trong cơ thể cạn kiệt chỉ ở mức 5% -10%, bao gồm các triệu chứng của bệnh thiếu máu hồng cầu khổng lồ hoặc các bệnh lý thần kinh, trầm cảm, viêm lưỡi (lưỡi sưng và viêm), loét miệng, rối loạn thị giác và vận động. Để tránh những triệu chứng mãn tính, cần chẩn đoán và điều trị những bệnh nhân bị thiếu máu hoặc mắc các bệnh lý thần kinh do thiếu vitamin B12 càng sớm càng tốt.
Khuyến cáo khi dùng Metformin cho chuyên gia y tế
- Metformin thường làm giảm nồng độ vitamin B12 của bệnh nhân, có khả năng dẫn đến thiếu hụt vitamin B12, do đó cần cân nhắc theo dõi định kỳ nồng độ vitamin B12 ở bệnh nhân dùng metformin dài hạn hoặc có các yếu tố nguy cơ.
- Liều metformin càng cao, thời gian điều trị càng dài, và người có nhiều yếu tố nguy cơ thì khả năng thiếu hụt vitamin B12 càng lớn.
- Xét nghiệm nồng độ vitamin B12 huyết thanh nếu nghi ngờ có sự thiếu hụt vitamin B12 (ví dụ, người bị bệnh thiếu máu hồng cầu khổng lồ hoặc có bệnh lý thần kinh mới khởi phát) và tuân theo các hướng dẫn lâm sàng hiện hành về theo dõi và xử trí tình trạng thiếu hụt vitamin B12.
- Bắt đầu điều trị tình trạng thiếu hụt vitamin B12 phù hợp theo các hướng dẫn lâm sàng hiện hành; tiếp tục điều trị bằng metformin nếu dung nạp được và không có chống chỉ định.
Khuyến cáo khi dùng Metformin cho bệnh nhân và người chăm sóc
- Khi đang sử dụng metformin, hãy trao đổi với các chuyên gia y tế nếu xuất hiện các triệu chứng mới hay tình trạng xấu đi của các triệu chứng như mệt mỏi nhiều, lưỡi đỏ và đau, cảm giác kim châm ở tay chân, da nhợt nhạt hoặc vàng – đây có thể là các dấu hiệu của nồng độ vitamin B12 thấp.
- Có thể cần xét nghiệm máu để xác định nguyên nhân gây ra các triệu chứng; các triệu chứng này cũng có thể do bệnh đái tháo đường hoặc các vấn đề sức khỏe khác.
- Có thể tiếp tục sử dụng metformin trong khi điều chỉnh nồng độ vitamin B12.
- Không tự ý ngưng điều trị metformin trước khi được bác sĩ đánh giá và chẩn đoán.
Lưu ý:
Thiếu Vitamin B12 do sử dụng Metformin cần được quan tâm nhiều hơn vì ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy điều trị metformin liều cao và dài hạn làm suy giảm sự hấp thu Vitamin B12. Vitamin B12 đóng vai trò quan trọng trong nhiều khía cạnh của sức khỏe như hệ thần kinh, cải thiện vấn đề thị lực, ngăn ngừa loãng xương và có một làn da khoẻ mạnh. Do đó, việc tuân thủ điều trị và theo dõi nồng độ vitamin B12 thường xuyên sẽ giúp bạn cải thiện tình trạng bệnh. Tuy nhiên bạn cũng không nên tự ý sử dụng vitamin B12, trước khi sử dụng bất kỳ sản phẩm nào, hãy tìm hiểu thật kỹ hoặc tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả tốt nhất cho sức khỏe của bạn.
Hãy thường xuyên theo dõi website Denk Nutrition để có thể cập nhật thêm những bài kiến thức sức khỏe hữu ích bạn nhé.
Nguồn:
- Trung tâm DI & ADR quốc gia: MHRA: Metformin và nguy cơ thiếu hụt vitamin B12.
- National Library of Medicine: Long-term metformin therapy and vitamin B12 deficiency: An association to bear in mind.
Xem thêm:
Dấu hiệu thiếu vitamin B12 của cơ thể và cách phòng ngừa, điều trị hiệu quả
Vitamin B12 có trong thực phẩm nào? Thiếu Vitamin B12 nên ăn gì?
