Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe thể chất và tinh thần, giúp cơ thể phục hồi và tái tạo năng lượng sau một ngày dài. Tuy nhiên, nhiều người hiện nay đang gặp phải tình trạng rối loạn giấc ngủ, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống. Tình trạng này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ căng thẳng, thói quen sinh hoạt không lành mạnh đến các vấn đề bệnh lý. Vậy rối loạn giấc ngủ là gì, nguyên nhân do đâu và cách cải thiện như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Rối loạn giấc ngủ là gì?
Rối loạn giấc ngủ là tình trạng mà chất lượng, thời gian hoặc thời điểm ngủ bị ảnh hưởng, dẫn đến suy giảm khả năng hoạt động bình thường trong cuộc sống hàng ngày. Các rối loạn này có thể bao gồm khó đi vào giấc ngủ, thức dậy nhiều lần trong đêm, hoặc cảm giác mệt mỏi sau khi thức dậy.
Nguyên nhân gây ra rối loạn giấc ngủ
Cơ thể đang có bệnh lý
Các bệnh lý như nhiễm trùng đường hô hấp, trào ngược dạ dày-thực quản, hoặc các vấn đề về tim mạch có thể gây khó khăn trong việc duy trì giấc ngủ.
Tiểu đêm thường xuyên
Việc phải thức dậy nhiều lần trong đêm để đi tiểu có thể làm gián đoạn giấc ngủ, thường liên quan đến các vấn đề về mất cân bằng nội tiết tố hoặc mắc các bệnh về đường tiết niệu
Cơ thể có các cơn đau mãn tính
Đau kéo dài từ các bệnh lý như viêm khớp, đau nửa đầu, đau cơ xơ hóa, đau lưng có thể gây khó khăn trong việc duy trì giấc ngủ liên tục.
Căng thẳng và lo lắng
Stress, lo âu hoặc trầm cảm có thể dẫn đến khó ngủ hoặc giấc ngủ không sâu, dễ gặp ác mộng, thức giấc giữa đêm.
Tác dụng phụ của thuốc
Một số loại thuốc như thuốc chống trầm cảm, thuốc chống động kinh, thuốc hỗ trợ cai thuốc lá, thuốc tim mạch có thể ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.
Di truyền
Có một số bằng chứng cho thấy rối loạn giấc ngủ có thể có yếu tố di truyền, nghĩa là nếu gia đình có người mắc phải chứng rối loạn giấc ngủ, bạn cũng có nguy cơ cao hơn.
Nguyên nhân khác
Các yếu tố như môi trường ngủ không thoải mái, thói quen uống cà phê hoặc rượu trước khi ngủ, hoặc lịch làm việc không đều đặn, làm việc ca đêm hoặc hội chứng jet lag (lệch múi giờ) cũng có thể góp phần gây rối loạn giấc ngủ.
Các loại rối loạn giấc ngủ thường gặp
Mất ngủ
Là tình trạng khó đi vào giấc ngủ hoặc không thể duy trì giấc ngủ, dẫn đến mệt mỏi và suy giảm chức năng cơ thể vào ban ngày.
Hội chứng ngưng thở khi ngủ
Đặc trưng bởi việc ngừng thở tạm thời trong khi ngủ, gây gián đoạn giấc ngủ và giảm lượng oxy trong máu do không khí lưu thông qua vùng hầu họng khó khăn. Có 2 dạng ngưng thở khi ngủ chính là ngưng thở tắc nghẽn và ngưng thở trung ương. Ngoài ra, còn có chứng ngưng thở hỗn hợp là sự phối hợp hai loại trên.
Chứng ngủ rũ (Narcolepsy)
Là rối loạn thần kinh gây buồn ngủ quá mức vào ban ngày và có thể dẫn đến các cơn ngủ gật bất chợt vào ban ngày.
Hội chứng chân không yên (RLS)
Hội chứng chân không yên (Restless Leg Syndrome – RLS, hay còn được gọi là bệnh Willis-Ekbom) là một loại rối loạn vận động liên quan đến giấc ngủ. Hội chứng này gây cảm giác khó chịu ở chân và thúc đẩy người bệnh phải di chuyển chân, thường xảy ra vào buổi tối hoặc đêm, ảnh hưởng đến giấc ngủ.
Bệnh mất ngủ giả (Parasomnias)
Parasomnias là tình trạng “mất ngủ giả” – một dạng rối loạn giấc ngủ tương đối phổ biến hiện nay, bao gồm các hành vi bất thường như mộng du, nói mớ hoặc ác mộng xảy ra trong khi ngủ.
Rối loạn giấc ngủ nhịp sinh học (Circadian)
Rối loạn giấc ngủ nhịp sinh học là tình trạng khó đi vào giấc ngủ, thức dậy quá sớm nhưng không thể ngủ trở lại, thức dậy trong chu kỳ ngủ,... Hiện tượng này xảy ra khi đồng hồ sinh học của cơ thể không đồng bộ với môi trường bên ngoài, dẫn đến khó khăn trong việc duy trì giấc ngủ vào thời điểm phù hợp.
Tác hại của rối loạn giấc ngủ
Rối loạn giấc ngủ có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng như:
-
Suy giảm khả năng tập trung và trí nhớ: Thiếu ngủ ảnh hưởng đến chức năng nhận thức, làm giảm hiệu suất làm việc và học tập.
-
Tăng nguy cơ tai nạn: Mệt mỏi do thiếu ngủ làm tăng nguy cơ tai nạn giao thông và tai nạn lao động.
-
Vấn đề sức khỏe tâm thần: Rối loạn giấc ngủ có liên quan đến các rối loạn tâm thần như trầm cảm và lo âu.
-
Suy giảm hệ miễn dịch: Thiếu ngủ kéo dài có thể làm suy yếu hệ miễn dịch, tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng.
-
Bệnh lý tim mạch: Rối loạn giấc ngủ (hội chứng ngưng thở khi ngủ) có thể góp phần vào sự phát triển của các bệnh tim mạch như tăng huyết áp, đột quỵ và nhồi máu cơ tim.
Cách điều trị rối loạn giấc ngủ
Việc điều trị rối loạn giấc ngủ phụ thuộc vào nguyên nhân cụ thể và có thể bao gồm:
-
Thay đổi lối sống: Thiết lập thói quen ngủ đều đặn, tạo môi trường ngủ thoải mái và hạn chế sử dụng caffeine hoặc rượu trước khi ngủ.
-
Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT): Giúp thay đổi các suy nghĩ và hành vi tiêu cực liên quan đến giấc ngủ.
-
Sử dụng thuốc: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc hỗ trợ giấc ngủ hoặc điều trị các bệnh lý liên quan.
-
Điều trị các bệnh lý nền: Quản lý hiệu quả các bệnh lý như trầm cảm, lo âu hoặc đau mãn tính có thể cải thiện chất lượng giấc ngủ.
Phòng ngừa rối loạn giấc ngủ như thế nào?
Để hạn chế nguy cơ mắc rối loạn giấc ngủ và cải thiện chất lượng giấc ngủ, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:
-
Xây dựng thói quen ngủ lành mạnh: ngủ và thức dậy vào cùng một giờ mỗi ngày, ngay cả vào cuối tuần.
-
Tạo môi trường ngủ lý tưởng: giữ phòng ngủ tối, yên tĩnh và thoáng mát, sử dụng nệm và gối phù hợp để tạo cảm giác thoải mái.
-
Điều chỉnh chế độ ăn uống hợp lý: tránh sử dụng caffeine, rượu hoặc nicotine vào buổi tối vì chúng có thể kích thích hệ thần kinh và gây mất ngủ.
-
Tập thể dục đều đặn: luyện tập thể thao ít nhất 30 phút mỗi ngày, nhưng tránh tập luyện quá gần giờ đi ngủ vì có thể làm tăng sự tỉnh táo.
-
Kiểm soát căng thẳng và thư giãn trước khi ngủ: áp dụng các phương pháp thư giãn như thiền, yoga hoặc hít thở sâu để giảm căng thẳng.
-
Hạn chế ngủ ngày quá nhiều: nếu cần ngủ trưa, hãy giới hạn thời gian ngủ khoảng 20 – 30 phút để tránh ảnh hưởng đến giấc ngủ ban đêm.
-
Điều trị các vấn đề sức khỏe liên quan: nếu bạn có các bệnh lý như ngưng thở khi ngủ, trào ngược dạ dày, tiểu đêm hoặc căng thẳng kéo dài, hãy tìm gặp bác sĩ để được tư vấn điều trị sớm.
Lưu ý:
Rối loạn giấc ngủ không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với sức khỏe. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu và áp dụng các biện pháp cải thiện phù hợp sẽ giúp bạn có một giấc ngủ sâu và trọn vẹn hơn. Nếu tình trạng rối loạn giấc ngủ kéo dài và gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hằng ngày, đừng ngần ngại tìm kiếm sự tư vấn từ chuyên gia để có giải pháp hiệu quả nhất.
Hãy thường xuyên theo dõi website Denk Nutrition - Thực phẩm chức năng của Đức để có thể cập nhật thêm những bài kiến thức sức khỏe hữu ích bạn nhé.
Nguồn
- Tam Anh Hospital: Rối loạn giấc ngủ: Nguyên nhân, dấu hiệu, chẩn đoán và phòng ngừa
- Nhathuoclongchau: Rối loạn giấc ngủ: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị
