Chứng ngủ rũ, hay còn gọi là narcolepsy, là một dạng rối loạn giấc ngủ ảnh hưởng đến khả năng duy trì sự tỉnh táo trong suốt ngày. Đây là một vấn đề về giấc ngủ mà người mắc phải thường xuyên cảm thấy buồn ngủ quá mức và có thể rơi vào giấc ngủ đột ngột. Điều này gây ra rất nhiều phiền toái cũng như tác động xấu đến cuộc sống người bệnh. Trong bài viết này, hãy cùng Denk Nutrition tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, tác hại và cách điều trị của hội chứng ngủ rũ.
Chứng ngủ rũ là gì?
Chứng ngủ rũ là một loại rối loạn giấc ngủ mãn tính, điển hình cho một dạng rối loạn thần kinh ảnh hưởng đến sự kiểm soát giấc ngủ và sự tỉnh táo của con người. Người bị chứng ngủ rũ có thể gặp phải tình trạng rơi vào tình trạng buồn ngủ quá mức vào ban ngày, các cơn buồn ngủ đến không thể kiểm soát được. Đây là một chứng bệnh có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh, gây khó khăn trong công việc, học tập và các hoạt động xã hội.
Nguyên nhân của chứng ngủ rũ
Mặc dù nguyên nhân chính xác của chứng ngủ rũ chưa được hiểu rõ, nhưng các nghiên cứu cho thấy có một số yếu tố có thể góp phần vào sự phát triển của bệnh:
- Di truyền: Các yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành hội chứng ngủ rũ. Nhiều nghiên cứu cho thấy những người có thành viên trong gia đình mắc chứng bệnh này có nguy cơ cao hơn.
- Rối loạn chức năng của hệ thần kinh: Chứng ngủ rũ có thể liên quan đến sự mất cân bằng trong não gây ra. Hầu hết các trường hợp người bị ngủ rũ có mức hypocretin thấp. Hypocretin là một chất giúp duy trì sự tỉnh táo và kiểm soát giấc ngủ, và khi mức độ hypocretin giảm, người bệnh có thể gặp phải tình trạng ngủ đột ngột.
- Tổn thương não: Một số trường hợp chứng ngủ rũ có thể liên quan đến các chấn thương các bộ phận ở não có vai trò điều chỉnh giấc ngủ, chẳng hạn như ở các khu vực của não chịu trách nhiệm về chu kỳ giấc ngủ.
- Yếu tố môi trường: Mặc dù không phải là nguyên nhân chính, nhưng các yếu tố môi trường như căng thẳng, tiếp xúc với độc tố, thay đổi lịch trình ngủ thất thường, thay đổi nội tiết tố cũng có thể góp phần gây ra chứng ngủ rũ.
Triệu chứng của chứng ngủ rũ
Chứng ngủ rũ có nhiều triệu chứng khác nhau, từ những cơn buồn ngủ quá mức cho đến những triệu chứng lạ như mất trương lực cơ đột ngột. Dưới đây là một số triệu chứng điển hình của hội chứng ngủ rũ.
Ngủ nhiều vào ban ngày
Một trong những triệu chứng đặc trưng của chứng ngủ rũ là cảm giác buồn ngủ quá mức trong suốt ngày. Người mắc bệnh này có thể ngủ gật bất cứ lúc nào, bất kỳ nơi đâu. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng làm việc và học tập, gây mất tập trung và giảm hiệu suất công việc.
Giấc ngủ ban đêm bị gián đoạn
Mặc dù người mắc chứng ngủ rũ cảm thấy buồn ngủ quá mức vào ban ngày, nhưng giấc ngủ vào ban đêm của họ lại không được sâu và liên tục. Những giấc ngủ ban đêm thường bị gián đoạn, khiến họ cảm thấy mệt mỏi và không thể ngủ ngon. Điều này có thể tạo ra một vòng lặp: ngủ không đủ giấc vào ban đêm và mệt mỏi vào ban ngày.
Giấc ngủ rời rạc
Người bị hội chứng ngủ rũ thường gặp phải tình trạng giấc ngủ rời rạc, nghĩa là họ có thể tỉnh dậy nhiều lần trong suốt giấc ngủ ban đêm. Điều này làm giảm chất lượng giấc ngủ và khiến họ cảm thấy mệt mỏi và thiếu năng lượng vào hôm sau.
Ảo giác liên quan đến giấc ngủ
Một triệu chứng khác của chứng ngủ rũ là các ảo giác khi ngủ hoặc tỉnh dậy. Người bệnh có thể trải qua những ảo giác về hình ảnh hoặc âm thanh khi họ đang ngủ hoặc thức dậy. Đây là một hiện tượng phổ biến trong chứng ngủ rũ và có thể gây lo lắng cho người mắc phải.
Bóng đè
Bóng đè là tình trạng liệt tạm thời xảy ra trong giấc ngủ, hiện tượng mà người mắc chứng ngủ rũ có cảm giác bị tê liệt hoặc bị áp lực trong khi tỉnh dậy, đặc biệt là khi vừa thức dậy từ giấc ngủ. Cảm giác này có thể khiến người bệnh cảm thấy sợ hãi và lo âu.
Đột ngột mất trương lực cơ
Mất trương lực cơ đột ngột là một triệu chứng nghiêm trọng của hội chứng ngủ rũ. Người bệnh có thể gặp phải tình trạng đột ngột mất khả năng kiểm soát cơ bắp, gây ra sự yếu đuối hoặc ngã quỵ, đặc biệt là khi họ đang cười hoặc có cảm xúc mạnh mẽ.
Giấc ngủ bị tê liệt
Giấc ngủ bị tê liệt là tình trạng mà người mắc chứng ngủ rũ không thể di chuyển hoặc nói chuyện trong khi thức dậy hoặc trước khi ngủ. Đây là một hiện tượng gây lo âu và có thể khiến bệnh nhân cảm thấy sợ hãi.
Tác hại của chứng ngủ rũ
Chứng ngủ rũ ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe, chất lượng cuộc sống của người bệnh nếu không được điều trị đúng cách, kịp thời. Những tác hại của hội chứng ngủ rũ bao gồm:
- Giảm năng suất làm việc: Do buồn ngủ quá mức và sự mất tập trung, người bệnh có thể gặp khó khăn trong công việc và học tập.
- Tăng nguy cơ tai nạn: Việc ngủ gật đột ngột có thể gây ra tai nạn giao thông hoặc tai nạn lao động.
- Mất tự tin và lo âu: Những triệu chứng lạ của bệnh, đặc biệt là mất trương lực cơ và ảo giác, có thể khiến người bệnh cảm thấy mất tự tin và lo âu.
- Ảnh hưởng đến mối quan hệ xã hội: Những cơn buồn ngủ đột ngột và giấc ngủ bị gián đoạn có thể gây rối loạn trong các mối quan hệ xã hội.
- Béo phì: Người mắc bệnh ngủ rũ có xu hướng thừa cân, số cân nặng tăng lên có thể liên quan đến thuốc, sự thụ động, ăn nhiều, giảm hypocretin hoặc tất cả các yếu tố này kết hợp lại.
Đối tượng nguy cơ mắc hội chứng ngủ rũ
- Người có tiền sử gia đình bị chứng ngủ rũ: Nếu trong gia đình có người mắc chứng ngủ rũ, bạn có thể có nguy cơ cao hơn.
- Người trẻ tuổi: Hội chứng ngủ rũ thường xuất hiện ở những người trẻ tuổi, đặc biệt là trong độ tuổi từ 15 đến 25.
- Người có rối loạn tâm lý: Những người có vấn đề về sức khỏe tâm thần như stress, trầm cảm có thể có nguy cơ cao mắc chứng ngủ rũ.
Cách điều trị ngủ rũ như thế nào?
Sau chẩn đoán, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp với tình trạng người bệnh. Các phương pháp điều trị bao gồm:
- Dùng thuốc: Các loại thuốc như thuốc chống trầm cảm hoặc thuốc ức chế sự thèm ngủ có thể giúp giảm triệu chứng của chứng ngủ rũ.
- Thay đổi lối sống: Việc duy trì một chế độ ngủ hợp lý và giảm thiểu căng thẳng có thể giúp người bệnh cải thiện tình trạng ngủ của mình.
- Điều trị tâm lý: Việc điều trị các vấn đề tâm lý như trầm cảm hoặc lo âu cũng có thể giúp người bệnh giảm bớt triệu chứng của chứng ngủ rũ.
Lưu ý:
Tóm lại, chứng ngủ rũ là một rối loạn giấc ngủ phức tạp và ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của người bệnh. Việc nhận diện và điều trị kịp thời là rất quan trọng để giảm thiểu các tác hại của bệnh.
Hãy thường xuyên theo dõi website Denk Nutrition - Thực phẩm chức năng của Đức để có thể cập nhật thêm những bài kiến thức sức khỏe hữu ích bạn nhé.
Nguồn:
- medlatec: Chứng ngủ rũ : Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị
- vinmec: Tổng quan Hội chứng ngủ rũ
- tamanhhospital: Chứng ngủ rũ: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và phòng ngừa
- vinmec: Tìm hiểu về chứng ngủ rũ
