Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng quý giá và tốt nhất cho trẻ sơ sinh, đặc biệt trong những tháng đầu đời. Tuy nhiên, không phải lúc nào người mẹ cũng có thể cho con bú trực tiếp, vì thế việc bảo quản sữa mẹ đúng cách là rất quan trọng để đảm bảo chất lượng sữa, tránh mất chất dinh dưỡng và hạn chế nguy cơ nhiễm khuẩn. Vì thế, hãy cùng Denk Nutrition tìm hiểu về những kiến thức cơ bản nhưng vô cùng thiết thực để bảo quản sữa mẹ đúng cách, an toàn và hiệu quả.
Tại sao cần bảo quản sữa mẹ đúng cách?
Nhiều người cho rằng chỉ cần vắt ra và cất trong tủ lạnh là đủ, nhưng thực tế không đơn giản như vậy. Sữa mẹ sau khi vắt ra sẽ bắt đầu bị vi khuẩn tấn công nếu để ở môi trường bên ngoài quá lâu, đặc biệt là ở những nơi có nhiệt độ cao. Khi sữa bị nhiễm khuẩn hoặc biến đổi thành phần dinh dưỡng, trẻ không những không hấp thu được mà còn có thể gặp phải các vấn đề tiêu hóa, nhiễm trùng đường ruột hoặc rối loạn tiêu hóa. Ngoài ra, các dưỡng chất có trong sữa mẹ – đặc biệt là enzyme, vitamin và kháng thể – rất nhạy cảm với nhiệt độ. Nếu rã đông hay hâm nóng không đúng cách, những dưỡng chất này có thể bị phân hủy hoặc mất hoạt tính.
Các phương pháp bảo quản sữa mẹ phổ biến
Cách bảo quản sữa mẹ ở nhiệt độ thường
Nếu nhiệt độ phòng dưới 26°C, sữa mẹ sau khi vắt có thể để ở ngoài tối đa từ 2 – 4 giờ. Tuy nhiên, đây chỉ là giải pháp tạm thời, phù hợp khi mẹ cần dùng sữa trong thời gian ngắn. Trong trường hợp không có tủ lạnh hoặc không thể bảo quản sữa ngay, mẹ nên lưu ý: sữa mẹ chỉ đảm bảo chất lượng tốt nhất trong vòng 4 giờ kể từ thời điểm vắt. Ngoài khoảng thời gian đó, vi khuẩn có thể phát triển và làm sữa bị hỏng, dù mắt thường không nhận biết được. Đồng thời, cần tránh đặt sữa ở những nơi có ánh nắng trực tiếp, gần bếp, cạnh cửa sổ hay các thiết bị tỏa nhiệt như lò vi sóng, máy sưởi, máy tính… vì bức xạ và nhiệt độ cao sẽ khiến sữa nhanh hỏng hơn. Trường hợp nhiệt độ phòng cao hơn 26°C, mẹ cần bảo quản bằng tủ lạnh càng sớm càng tốt.
Bảo quản sữa mẹ trong tủ lạnh ngăn mát
Sữa mẹ để trong ngăn mát (nhiệt độ từ 0 – 4°C) có thể sử dụng trong vòng 3 – 4 ngày. Khi bảo quản ở ngăn mát, nên đặt sữa vào vị trí sâu bên trong tủ, tránh để ở cánh cửa tủ vì nơi đây thường có nhiệt độ dao động mỗi khi mở tủ.
Bảo quản sữa mẹ trong ngăn đá hoặc tủ đông
Đối với ngăn đá tủ lạnh, các mẹ có thể bảo quản trong 4 ngày. Đối với tủ đông, các mẹ có thể bảo quản trong 3 – 6 tháng. Tuy nhiên, tốt nhất là sử dụng trong vòng 3 tháng đầu để đảm bảo chất lượng. Nếu có tủ đông chuyên dụng, mẹ có thể bảo quản sữa lên tới 12 tháng – nhưng khuyến nghị vẫn nên sử dụng trong 6 tháng đầu.
Dụng cụ cần thiết để bảo quản sữa mẹ
Không phải vật chứa nào cũng thích hợp để bảo quản sữa mẹ. Việc chọn sai dụng cụ có thể khiến sữa bị nhiễm vi khuẩn hoặc biến chất. Dưới đây là những vật dụng cần có:
-
Túi trữ sữa chuyên dụng: Để chọn túi trữ sữa, các mẹ nên chọn túi làm từ nhựa không chứa BPA, thiết kế khóa zip chắc chắn, có vạch chia thể tích và khoảng trống để ghi ngày giờ. Khi sử dụng túi trữ, chỉ nên đổ khoảng 60 – 120ml mỗi túi – vừa tránh lãng phí nếu bé bú không hết, vừa giúp làm lạnh và rã đông nhanh hơn. Không nên đổ đầy túi. Hãy ép hết không khí ra, đóng kín miệng túi, rồi xếp vào hộp nhựa cứng có nắp đậy kín trước khi cho vào tủ đông – vừa tránh rách túi, vừa giữ vệ sinh. Tuyệt đối không dùng túi nhựa thông thường để đựng sữa mẹ.
-
Bình trữ sữa: Bình trữ sữa là dụng cụ phổ biến nhất khi bảo quản sữa mẹ, thường có hai loại chất liệu chính là bình thủy tinh và bình nhựa có nắp đậy kín. Trong đó, bình thủy tinh được nhiều mẹ ưu tiên vì an toàn, không nhiễm hóa chất và giữ nhiệt tốt. Bình nhựa nếu dùng không đúng loại chuyên dụng có thể biến dạng khi cấp đông, thậm chí dễ nứt vỡ.Vì thế, các mẹ nên đọc kỹ hướng dẫn sử dụng, không dùng bình nứt vỡ và tuyệt đối không sử dụng chai nhựa dùng một lần để trữ sữa.
-
Máy hút sữa và máy hâm sữa: Nếu mẹ dùng máy hút sữa, cần đảm bảo vệ sinh máy sạch sẽ sau mỗi lần sử dụng. Máy hâm sữa giúp sữa được hâm nóng đều, tránh chỗ nóng chỗ lạnh.
Cách rã đông sữa mẹ trong ngăn đá và hâm nóng sữa đúng chuẩn
Cách rã đông sữa mẹ đúng cách
Theo hướng dẫn từ bác sĩ, mẹ nên rã đông sữa theo nguyên tắc “vào trước – ra trước”, tức là luôn dùng sữa được trữ lâu nhất trước. Cách rã đông tốt nhất là chuyển sữa từ ngăn đá xuống ngăn mát tủ lạnh và để qua đêm cho sữa tan hoàn toàn. Nếu cần dùng ngay, mẹ có thể ngâm túi/bình sữa trong thau nước ấm hoặc đặt dưới vòi nước ấm đang chảy.
Khi sữa đã rã đông, hãy lắc nhẹ túi hoặc bình để phần váng sữa hòa đều với phần sữa bên dưới. Không lắc mạnh tay, vì có thể làm hỏng một số enzyme và dưỡng chất trong sữa mẹ. Nếu bé thích uống lạnh, mẹ có thể cho bé bú trực tiếp mà không cần hâm. Nhưng nếu bé thích sữa ấm, hãy hâm đúng cách.
Hâm nóng sữa mẹ an toàn
Để làm ấm sữa, mẹ nên ngâm bình sữa trong nước ấm hoặc đặt dưới vòi nước ấm đang chảy, tránh tuyệt đối việc sử dụng lò vi sóng, vì có thể phá hủy dưỡng chất và tạo ra các điểm nóng nguy hiểm cho trẻ. Khi hâm, đậy kín bình sữa, không để nước tiếp xúc trực tiếp với sữa.
Trước khi cho bé bú, nhỏ vài giọt sữa lên cổ tay để kiểm tra nhiệt độ – sữa chỉ nên hơi ấm, không được nóng. Lắc nhẹ bình sữa sau khi hâm để phần chất béo tách ra được trộn đều trở lại.
Lưu ý quan trọng: sữa mẹ đã rã đông và hâm nóng chỉ dùng trong vòng 1 giờ. Nếu bé không bú hết, hãy bỏ phần sữa thừa và không cấp đông lại. Đừng quên vệ sinh kỹ bình sữa và các dụng cụ sau khi dùng để tránh nhiễm khuẩn.
Những lưu ý quan trọng khi bảo quản sữa mẹ
Khi bảo quản sữa mẹ, mẹ cần đặc biệt chú trọng đến yếu tố vệ sinh. Trước khi vắt sữa, hãy rửa tay sạch sẽ, lau khô và đảm bảo các dụng cụ hút – trữ sữa đều được khử khuẩn và để ráo hoàn toàn. Sau khi vắt xong, sữa cần được cho vào bình hoặc túi chuyên dụng, dán nhãn ghi rõ ngày và giờ để thuận tiện theo dõi và sử dụng theo nguyên tắc “vắt trước – dùng trước”.
Một điểm quan trọng là không nên trộn sữa mới vắt với sữa đã làm lạnh hoặc làm đông, trừ khi sữa mới đã được làm mát đến nhiệt độ tương đương. Khi trữ sữa, mẹ không nên đổ quá đầy bình hoặc túi. Ngoài ra, chỉ nên dùng bình hoặc túi chuyên dụng, tuyệt đối không dùng chai lọ nhựa thông thường hay túi zip đựng thực phẩm vì không đảm bảo an toàn và có thể ảnh hưởng đến chất lượng sữa.
Cuối cùng, sữa mẹ nên được bảo quản ở vị trí sâu bên trong tủ lạnh hoặc tủ đông – nơi có nhiệt độ ổn định. Không nên để sữa ở cánh cửa tủ vì khu vực này thường xuyên bị dao động nhiệt do mở ra, đóng vào.
Kết luận:
Bảo quản sữa mẹ tưởng chừng đơn giản nhưng lại là một phần quan trọng trong hành trình nuôi con bằng sữa mẹ. Làm đúng ngay từ đầu không chỉ giúp mẹ tiết kiệm thời gian, công sức mà còn đảm bảo bé được tận hưởng trọn vẹn nguồn dinh dưỡng quý giá từ sữa mẹ. Vì thế, hãy kiên nhẫn, cẩn thận và vững tin rằng những điều nhỏ nhặt mẹ làm hôm nay sẽ tạo nên khởi đầu khỏe mạnh cho con mai sau.
Hãy thường xuyên theo dõi website Denk Nutrition - Thực phẩm chức năng của Đức để có thể cập nhật thêm những bài kiến thức sức khỏe hữu ích bạn nhé.
Nguồn:
- vinmec: Hướng dẫn lưu trữ sữa mẹ khoa học
- tamanhhospital: Cách bảo quản sữa mẹ sau khi hút ra ngoài: Làm sao để lưu trữ?
- tudu: Bảo quản sữa mẹ đã vắt như thế nào?
