Hội chứng đau mỏi vai gáy là tình trạng thường gặp ở nhiều lứa tuổi, đặc biệt là người làm việc văn phòng, lái xe, người cao tuổi…Tình trạng này không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống nếu không được điều trị kịp thời. Trong bài viết này, hãy cùng Denk Nutrition tìm hiểu tổng quan về hội chứng đau vai gáy.
Nguyên nhân gây ra đau mỏi vai gáy
Yếu tố cơ học
Các yếu tố cơ học đóng vai trò quan trọng trong cơ chế bệnh sinh của hội chứng đau mỏi vai gáy, chủ yếu liên quan đến việc duy trì các tư thế sai lệch trong thời gian dài. Những thói quen này gây ra hiện tượng căng cơ, co thắt gân và mô mềm vùng cổ – vai – gáy. Một số tình huống điển hình bao gồm:
-
Ngủ với tư thế sai: Sử dụng gối quá cao hoặc chồng nhiều gối làm mất đường cong sinh lý của cổ, dẫn đến tình trạng đau cứng cổ sau khi ngủ dậy.
-
Tư thế đầu cúi gập hoặc ngửa kéo dài: Ngồi làm việc với máy tính, sử dụng điện thoại ở tư thế cổ cúi hoặc ngửa liên tục làm tăng áp lực lên các cơ cạnh sống cổ.
-
Chấn thương do vận động: Các động tác thể dục sai kỹ thuật hoặc vận động cổ đột ngột, chẳng hạn như giật cổ khi khởi động, có thể gây tổn thương mô mềm.
Các yếu tố này, nếu không được điều chỉnh và xử lý kịp thời, có thể dẫn đến tình trạng đau mạn tính và tái phát dai dẳng.
Yếu tố bệnh lý
Thoái hóa đốt sống cổ, thoát vị đĩa đệm cổ, viêm khớp, hẹp ống sống và các bệnh lý thần kinh ngoại biên có thể là nguyên nhân thứ phát gây đau vai gáy. Các bệnh này thường tiến triển mạn tính và cần chẩn đoán hình ảnh để xác định rõ ràng.
Yếu tố căng thẳng
Căng thẳng tâm lý kéo dài có thể dẫn đến tăng trương lực cơ, đặc biệt ở vùng cổ - vai - gáy, gây nên tình trạng co cứng cơ vùng cổ và vai gáy. Đặc biệt, Khi cơ thể rơi vào trạng thái lo âu, căng thẳng kéo dài hoặc thiếu ngủ, hệ thần kinh giao cảm hoạt động mạnh, dẫn đến co rút các nhóm cơ vùng vai gáy và tăng trương lực cơ nền. Điều này gây ra cảm giác đau nhức âm ỉ hoặc co cứng dai dẳng tại khu vực này.
Yếu tố môi trường
Thay đổi đột ngột của điều kiện thời tiết, đặc biệt là khi nhiệt độ giảm hoặc áp suất khí quyển xuống thấp, có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hệ cơ – xương – khớp. Ngồi lâu trước quạt, điều hòa, dầm mưa, hoặc tắm gội ban đêm làm giảm nhiệt độ mô và giảm lưu thông máu, dẫn đến hiện tượng thiếu oxy và thiếu máu cục bộ tại các cơ vùng cổ – vai – gáy. Điều này làm tăng nguy cơ co cứng cơ, kích thích các điểm đau (trigger points), và gây ra hội chứng đau vai gáy.
Các triệu chứng của đau mỏi vai gáy
Hội chứng đau mỏi vai gáy thường khởi phát với các biểu hiện mang tính cơ học, nhiều mức độ nhẹ đến nặng và đôi khi kèm theo các triệu chứng toàn thân. Dưới đây là những triệu chứng điển hình và thường gặp:
- Cảm giác đau âm ỉ hoặc nhói từng cơn: thường khu trú ở vùng giữa cổ và vai, có thể lan ra vùng sau gáy, bả vai, hoặc xuống cánh tay.
- Cứng cơ vùng cổ – vai – gáy: thường xuất hiện vào buổi sáng sau khi ngủ dậy hoặc sau khi ngồi lâu.
- Đau tăng khi ấn vào vùng cơ cổ – vai: tình trạng này xuất hiện khi bệnh nhân ngồi lâu, làm việc sai tư thế hoặc vận động mạnh.
- Đau lan xuống cánh tay, bàn tay: tình trạng này có thể kèm theo cảm giác ngứa ran hoặc tê bì, đặc biệt khi có chèn ép rễ thần kinh cổ.
- Đau vai gáy một bên (trái hoặc phải): đôi khi xuất hiện rõ rệt khi nghiêng đầu sang bên đối diện.
- Đau kèm theo khó thở: Khi bị chấn thương, hoạt động sai đúng tư thế, bệnh lý cột sống cổ, thoái vị đĩa đệm làm chèn ép dây thần kinh, người bệnh có thể cảm thấy khó thở, co thắt ngực, thở dốc, đau nhói sau lưng.
Các phương pháp chẩn đoán
Chụp X-quang
Chụp X-quang là phương pháp chẩn đoán hình ảnh cơ bản, có khả năng ghi nhận các thay đổi cấu trúc xương cột sống cổ. Hình ảnh thu được cho phép đánh giá tình trạng thu hẹp khoảng cách giữa các thân đốt sống. Ngoài ra, X-quang cũng có thể phát hiện các bệnh lý như viêm khớp, gai xương, hẹp ống sống, gãy xương do chấn thương hoặc sự hiện diện của khối u vùng cột sống cổ.
Chụp MRI và CT
Chụp cộng hưởng từ (MRI) là phương pháp chẩn đoán hình ảnh hiện đại, cho phép quan sát chi tiết các cấu trúc phần mềm như rễ thần kinh, tủy sống, dây chằng và đĩa đệm. MRI đặc biệt hữu ích trong việc đánh giá mức độ chèn ép thần kinh, tổn thương tủy hoặc viêm quanh rễ thần kinh. Trong những trường hợp bệnh nhân không thể chụp MRI (ví dụ: có cấy ghép kim loại, máy tạo nhịp tim…). CT cung cấp hình ảnh rõ nét về cấu trúc xương, hỗ trợ phát hiện các bất thường như gai xương, hẹp ống sống hoặc tổn thương xương phức tạp.
Điện cơ đồ (EMG)
Điện cơ đồ là phương pháp đo hoạt động điện của cơ và tốc độ dẫn truyền xung thần kinh thông qua các dây thần kinh ngoại biên. Kỹ thuật này thường được chỉ định khi bệnh nhân có biểu hiện đau cổ lan xuống vai hoặc cánh tay, cũng như các triệu chứng tê bì, ngứa ran. Kết quả EMG giúp đánh giá mức độ tổn thương của rễ thần kinh cổ hoặc các dây thần kinh chi trên, từ đó hỗ trợ phân biệt giữa nguyên nhân cơ học và thần kinh trong hội chứng đau mỏi vai gáy.
Cách điều trị đau mỏi vai gáy
Tập luyện giãn cơ vùng cổ
Các bài tập kéo giãn nhẹ nhàng giúp tăng cường lưu thông máu, giảm căng cơ và cải thiện tình trạng đau mỏi. Bạn có thể đưa cằm về phía trước rồi từ từ kéo về phía cổ họng và hơi chếch xuống, sau đó giữ nguyên cằm song song với sàn nhà, thực hiện tối đa 10 lần mỗi giờ.
Thay đổi tư thế ngủ
Tư thế ngủ không đúng cũng là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng đau vai gáy thường gặp. Nên chọn gối phù hợp, tư thế ngủ thoải mái để giảm áp lực lên cổ và vai gáy.
Vật lý trị liệu
Vật lý trị liệu là phương pháp điều trị hiệu quả cho các trường hợp đau mỏi cổ vai gáy. Gồm các phương pháp như siêu âm trị liệu, điện xung, kéo giãn cột sống cổ. Các bài tập chuyên biệt này giúp giảm căng cơ, tăng cường sức mạnh và độ linh hoạt của nhóm cơ vùng cổ và vai, từ đó cải thiện tình trạng đau, phục hồi chức năng vận động và giảm nguy cơ tái phát.
Thuốc
Trong trường hợp các biện pháp điều trị không dùng thuốc không đạt hiệu quả, người bệnh có thể sử dụng các thuốc giảm đau không kê đơn (OTC) để kiểm soát triệu chứng đau mỏi cổ vai gáy tại nhà. Tuy là thuốc không cần kê đơn, nhưng các loại thuốc này vẫn có thể gây ra tác dụng phụ như rối loạn tiêu hóa, tổn thương gan hoặc thận khi sử dụng kéo dài hoặc không đúng liều lượng.
Do đó, bệnh nhân nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng để đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị.
Chườm nóng
Chườm nóng có tác dụng làm giãn cơ, tăng lưu lượng máu đến vùng tổn thương và cải thiện tình trạng co cứng cơ vùng cổ – vai – gáy. Phương pháp này phù hợp trong giai đoạn mạn tính hoặc khi không có dấu hiệu viêm cấp. Việc chườm nóng đúng cách giúp giảm đau, cải thiện vận động và hỗ trợ thư giãn thần kinh tại chỗ.
Chườm lạnh
Áp dụng trong trường hợp đau cấp tính hoặc có sưng viêm, giúp giảm đau và kháng viêm. Bệnh nhân nên áp dụng chườm lạnh 2–3 lần mỗi ngày, mỗi lần từ 15–20 phút, tránh để đá tiếp xúc trực tiếp với da nhằm phòng ngừa bỏng lạnh.
Phẫu thuật
Chỉ định trong các trường hợp nặng, khi điều trị bảo tồn không hiệu quả, chẳng hạn như thoát vị đĩa đệm chèn ép thần kinh nghiêm trọng.
Lưu ý:
Đau mỏi vai gáy là một hội chứng phổ biến, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống và khả năng lao động của người bệnh. Nguyên nhân thường liên quan đến các yếu tố cơ học, bệnh lý, stress và cả tác động của thời tiết. Việc nhận biết sớm các triệu chứng, kết hợp chẩn đoán hình ảnh và điện cơ đồ giúp xác định chính xác nguyên nhân, từ đó lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Do đó, người bệnh cần chủ động phối hợp với bác sĩ để xây dựng kế hoạch điều trị toàn diện nhằm đạt kết quả tối ưu và phòng ngừa tái phát lâu dài.
Hãy thường xuyên theo dõi website Denk Nutrition - Thực phẩm chức năng của Đức để có thể cập nhật thêm những bài kiến thức sức khỏe hữu ích bạn nhé.
Nguồn:
- tamanhhospital: 11 cách chữa đau mỏi cổ vai gáy tại nhà – An toàn, hiệu quả cao
- tamanhhospital: Đau cổ vai gáy: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán, phòng ngừa
- vinmec: Thoái hóa cột sống
